Bibliografische Information der Deutschen
Nationabibliothek
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese
Publikation
in der Deutschen Nationalbibliografie, detallierte
bibliografische Daten sind im Internet über
www.dnb.de abrufbar
© 2016 Ewald Eden
texte
ewald eden
illustrationen
doris freyer
einbandgestaltung
anett wassermann
ISBN Nr. 9 78374 1216435
Herstellung und Verlag
BoD - Books on Demand GmbH, Norderstedt
Sini - har de Burinski sächt - vandoach moots du oaber noa Huus andoal. Sini wee söäbentein. In d’ Märtmoand worden - nu harn wi Juli.
Vöör d’ Joahr wee een van de heeten Sömmers, wor man sien Ünnerst all schmörgens an leevsten utschmieten much.
De Buur, bi de Sini in Stellung wee, de wee heel blied, dat Sini all sied acht Wääken an hör freeä Sönndoagen knoien de. Överall fäälen in disse Tied in d’ Huus un up d’ Land de Hannen.
Well wuß denn all, wo laang sükk dat Wäär noch so drööch hollen de.
Vöörmörgens wee Sini noa d’ Teedrinken am leevsten glieks wär mit up d’ Land goahn. De groode Knecht har hör all beliikteekend, wat see denn doon schull ... un denn sää de Burinski – oahn dorbi van d’ Disch uptokiiken - noch as see aal mitnanner üm de Toafel seeten: „Sini - vandoach moots du oaber noa Huus andoal.“
De Huusmoder har dat so sächt, dat jedereen an d’ Disch wuß - dor givt dat niks tägen to särgen.
Joa - un nu seet Sini hier an d’ Schlootskant up een olen towussen Boomwuddel. Tein Minüten de Padd hoch stunn hör Öllernhuus - un see kunn dor nich an to. Dat wee man blods een lüütjiet Hüürhuus. Een Köäken un twee Koamers schlooten de Butermüüren in. Tohör‘n de dat Huus denn grooten Buur boaben up de Höcht. Bi de stunn Voader ok in Dennsten. Van mörgens Klokk veer bit oabens in Düstern.
Elker Dach.
Moder muß denn ok noch up de Buurderee helpen, wenn de Aarnt rin muß.
Un denn ween dor van de elben Kinner noch söäben in Huus. De Öllste - hör Broer Hinnerk – de wee all as Groodknecht in Krummhörn in Stellung. Metoa, de een Joahr öller wee as Sini, de wee vöör fief Joahren an een grääsigen Süük ovläävt.
Jüüst een Joahr loater is Martin, een van de lütten Twillings, koppöver in d’ koakend Waschpott strumpelt, de Moder man blossich ähm van d’ Füür up de Grund sett har, üm in de Füürstää noatoböten.
Dat weesen all stuure Joahren wäst vöör Moder.
Wo hör Voader aal dat ankeem, dat wuß see nich - he de nie nich wat van sien binnerwendich Föölen wiesen.
Solaang see denken kunn, har see nich sehn, dat he Moder moal in d’ Aarm noamen, ov de Kinners moal saacht över d’ Kopp strääken har. He wee eenfach dor - un he wee doch de Voader. Dat gung hör aal dör d’ Kopp, as see dor seet un över de Moorkuul keek.
Un de heele Stünn’ns, de see all de Sandpadd up un doal lopen is. Tein Minüten bit noa Huus anto - un doch een Ewichkeit!
De tein Minüten, de see sükk vör dree Moanten as in d’ Hääven föölt hett - de tein Minüten sünd nu tüschen hör un hör Öllernhuus as ut de Tied schnääden.
So denkt see - un so is hör dat. See weet nu ok noch nich veel - oaber bit to de Stünn’n vöör acht Wääken, as de ole Huusdokter Cloasen hör sächt hett, dat see in Hoapnung is - bit dorhen hett see rein ganniks van dat wußt.
Dat see sükk sied een Joahr aal veer Wääken Dööker tüschen d’ Beenen pakken muß – dat har Moder hör sächt, as see dat eerste moal Blood kräägen har. Dat wee d’ denn ok all wääsen. As denn schnoabens – an hör Geburtsdach – de Jung van de Noabersbuur hör een bäten tüschen d’ Beenen rümtütert hett, un tomoal Füürwaark in hör Kopp wee, dor hett see ok noch van niks wat wußt. Un nu sitt see hier, un schall hör Öllern wat verkloaren, wat see sülven noch gannich recht weet.
Wedder steit see up un löpt de gäele Sandpadd andoal. Endlich moot see dat achter sükk brengen - un wäär fäälen hör de tein Minüten - un see blivt up de ole Boomwuddel sitten. See kann niks mehr denken as jümmer blossich dat een - ikk kann d’ in d’ Huus nich vertell’n, ikk kann d’ mien Öllern nich vertellen.
Hör natte Oogen goahn to’n duusendsden moal över de Moorkuul hen - see suugen sükk hoast an dat düster Woater fast. Dat letzte Sünnenblenkern is all laang vergoahn. De vulle Moand steit sülvern tüschen de beid Baarkenbööm to tinkeln, ünner de see so foaken seeten hett. De Sterns speegeln sükk in dat blanke Woater, as wenn see hör toreepen: „Koam her to us - wi weeten üm dien Pien. To us her fääl'n di keen tein Minüten.“ See reepen un reepen - un mit jedermoal Nöögen keem Sini hör een Trää nörder.
Noa de letzte Trää wee dat Woater nich mehr blank - un de Sterns ween up dat kruuse Woater an springen un jachtern as bi so een Füürwaark.
Sini hett dorvan niks mehr to sehn kräägen.
See wee all in dat Lokk van de tein Minüten fallen, de see sükk vöörtieds utleent har.
Hinnerk hett denn noaderhand up hör Denkmoal schrieven loaten:
Twee Lääven kösten tein Minüten - un duusend ungesächte Wöör!
Harm Schluurpott de leep so’n bäten dwarß dör de Tied. He wee mit sükk sülvst reinwäch gannich tofrää. Eelich kunn he sükk joa nich bekloagen – he wuß all mörgens – noch bevöör he woak wee – wat he de heele Dach to doon har. So’n Burderee de leet joa keen Laangwiel upkoamen. Nod bruks he ok nich to lieden – sien Bankbook dat leet all mehr as een fetten Mutt as een schmachtigen Lööper. Un doch – irgendwat fääl hüm an sien Lääven. Blods – woneem schull he dat weeten? Keeneen har hüm beliekteekend, dat he mit de Patzmann in sien Büks ok noch wat anners moaken kunn as blossich strullen. Jan Spiekerboar – wat sien Övernoaber wee, de har hüm dat woll särgen kunnt – de gung näämich alltieds in d’ Staddje üm sien lütten Strieker to pläägen. Harm har jo goaelk van de sein Erfoarung profiteern kunnt, oaber Jan de hull sien Schnuut. Vanwäägen sien Olschke dat nich to weeten kreech. Nu har Jan so’n bäten Malör hatt – he seet gewaltich mit de Mors in de Mengselpott. Bi so’n häntich Maidje wee wat hangen blääven. Jan har een ansett.
Worhen nu mit dat Kind in d’ Koal. Wenner sien Metoa dat spitzkreech – de wüür hüm mit Mest begoahn, wiel – Jan har in de Ploatz inhieroat. Nu wee Harm för hüm dat Lucht an d’ Hääven – un för sien lüütji Spüttermuus dat Spekkfatt. De beiden tosoamen brengn – Harm wiesmoaken wat hüm fääl un de Hochtied kloar tomoaken – dat wee eens. Noa fief Moand leech denn ok all een Kreier in d’ Nüst van de Beid.
Harm keem denn n’türlich up Puppvisit. Noa dree Pott Boon’nszopp kroop Harm denn so’n bäten siedelskant up Jan doal. Weets du, Jan – Riekoa un ikk kenn’n us doch eers sied fief Moand – un nu hevvt wi all wat Lütts …..
Oach – Harm – dor kann ikk di heel beruhigen – Riekoa hett an Metoa vertellt, dat jo Lütten een Söäbenmoandskind is. Joa – oaber – wi sünd doch eers sied fief Moand …... sett Jan wäär an to twiefeln.
Ohhh Harm – ohhhh Harm – du mutts noch een büld wat läär’n – weets du dat denn nich? Söäbenmoandskinner koamt doch jümmers twee Moand to fröö.
Een Zebra hett sükk heel un dall verlopen. Dat schwaartwitte gestriepte Peerd is all laang ünnerwäägens, un kummt mörgens an een Buurnploatz vöörbi. Harrijeses denkt see – see wee näämich een Froominsch, ok sowat givt dat joa ünner Zebras – harrijeses, wat is dat een Schkandoal in de Bedrief.
Moots doch ähm rinkieken – villicht givt dat dor wat to frääten. Wiel see oaber joa ut Oafrika keem, kennde see de Deerten up een düütschen Buurnhoff nich. As eersted blivt dat Zebroa bi de Schwienhukken mit de fetten Mutten stoahn. Moin sächt see, as dat in Ossfreesland so goaelk is. Soveel har see up hör Reis all mitkräägen. To wekker Oart hörst du denn – froacht see een Schwien, un kricht furss to hörn: Ikk bün een Schwien. Un wat deist du hier achter d’ Kaschott? Ikk wuur fettfuttert, dat de Minschen wat an d’ Böän un in d’ Pott hevvt. As nächstes kummt see an de Koien vöörbi. De sünd woll ok schwaartwitt – oaber anners as see. Joaman – wat sünd ji denn för komisch Deerten, geit hör Froagen an een knustigen Melkkoo.
De kikkt över so’n döäsich Froach rein een bäten glubsch ut de Oogen. Wi sünd Koien.
Joaman – un woarüm sünd ji hier antüddert? Wi kriecht Gras un Heu un Hakkfrücht to frääten, dat wi een büld Melk gääven – un de Minschen genooch Kees un Botter moaken köänt.
In de Höönerhukk luurt see rin – ok dor hört see dat sülvige Leed – wi lääven un frääten, dat wi Eier lärgen, un de Minschen sükk de in d’ Paan hauen köänt. Gediegen, denkt de Zebroadoam – dat geit hier dor blossich dorüm, dat de Minschen wat in d’ Pans kriecht. See stöäkelt wiider, un steit tomoal in d’ Peerstall. Een füürigen schwaarten Hingst trappelt in een groodet Veerkant rüm. Wat sien Boantji is, un ov he ok blods dor is, dat de Minschen wat in d’ Pans kriegen, will see van hum weeten. Näää – wiehert de Hingst hör tomööt. Van mi kriecht ok well wat in d’ Pans – oaber nich de Minschen.
Mien Paart is een heel annern. Trekk dien Schloapantuch man ut, denn schall ikk di dat woll ähm wiesen.
Gerd Ossenkopp hörde de gröttste Burderee in d’ Dörp. He muß tweemoal de Peer wesseln, wenn he mit sien Landauer eenmoal dor ümtofoahren wull. In d’ Kopp wee he woll ni de hellerste wääsen, oaber as he de ole Diekgroaf sien Dochter freet hett, dor wee he tomoal Well.
Man moot weeten, de ole Diekgroaf har blods de een Dochter – un de wee in d’ Wääsen ok noch so’n spierke ovkant blääven. Dorbi keek see ok noch över Krüüz - mit hör linker Ooch kunn see an de rechter Kant van hör gewalts Nöäs lang kieken. As see denn Froo Ossenkopp wuur, wee see all een bietji stofferk an d’ Lääven, wiel hör vöörtieds nümms hemm’n wullt har – un so is dat denn bi de beiden Jungs - de see ok furrs kreegen – mit dat denken köänen ok so’n spierke minn utfallen. Liekers har dat nich veel to bedüüden, denn een rieked Öllernhuus is een gooden Schlöädel för so mennich Dören – un wekker Schoolmester hett nich ok geern moal een düchdich Stükk Spekk in d’ Pott.
Ihno – wat de Jüngste wee, de kreech to d’ Konfermatschon van sien Moder een Riedpeerd schunken. He kunn woll all mit de ole Hanomach Bulldoch över d’ Gröönland brakkern – oaber rieden, rieden dat kunn he noch nich. Also kreech he glieks een Utbilder upto. De Riedmester hett all noa de eerste Stünn’n dat Hanndook schmeeten. Ihno – sien Schööler – de wuppt elegant up de Hannoweroaner Wallach – un sitt stuuv mit de Mors noa vörn in d’ Soadel. De Peerminsch kann blods noch bölken, Jung du sittst verkeert rüm up d’ Peerd – as Ihno van boaben rünner anterd: Du weets doch gannich noa wekker Kant ikk an will.
Kiek – dat wee lütt Ihno.
Sien gröttern Bröer stunn hüm oaber in niks noa. Hinnerk schull to sien achteinsten Geburtsdach een Jachtschien moaken – denn een Buur oahn Püüster is in mennich Kuntrei as een Froominsch oahn Bösten.
As dat so goaelk is, moots joa vandoach för sowat ok een Prüfung moaken. Noa een halv Joahr Jachtschien-Ünnerricht sitten nu Stükk ov wat tein jung Keerls vöör de Kommischon. De hoogen Geleerden froagen aal dat, wat so nödich is üm een Beschienigung to kriegen, un sünd ok recht tofrää. Näägen Jachtschiens hevvt see all verdeelt. Bliedheit hett sükk in dat Rundum all breet moakt, as Hinnerk upletzd an de Riech is.
Un Hinnerk faalt dör.
De büpperste Geleerden wull van hum weeten, woveel Birgen denn een gesunned Wildschwien so schmitt – un wat kummt dor as Froach van Hinnerk trüch? Wo meent see dat – Heer Professor – wu hoch see de Birgen schmitt - ov wu wiet?
Well nich mit een Sakk vull Seegras över d’ Kopp dör de Tied löpt, de spört de koole Stiem, de us Gesellschkupp freesen lett. Aal dat, wat de Kauelmorsen in d’ Politik un Weertschkupp – man kann de Noams van disse Bekkuprieter bold nich mehr hörn – as Begründung för dat in d’ Büksgoan van hör Bemööten in de Welt sett hevvt, is ovschlääten – sücht middelwiel ut as een Kopp achter een Melkglasschiev.
Minschen, de ut hör Heimoat flüchtich sünd, düütschstämmigen de van wiet her to us koamen sünd, raffgierich un unkünnich DDR Minschen – disse Begreepen hevvt sükk ovschlääten – so ovschlääten, as een Büks, de twintich Joahr tüschen de Mors van een Stoolpupser un de week gepolsterde Hukelploatz van een Amtsstuvenmeubelmang tobrocht hett.
De good betoalden Strategen in de Parteien hevvt oaber gau een neeän Schwamm funn’n, för hör Oogenwischkereen. Fuul Aarbeitslosen, to veel Hüür, togoode Ovsäkerung wenn een sük is, to düüre Medikamenten, to hooge Renten.
Komischerwies schnakkt nümms van Diäten – sünnerboar Diäten, van de man fett word statt moager. Dat aal lett sükk wunnerboar utschlachten – so as wenn Schlachter Boyungs een Schwien bit up de Knoaken to Wurst moakt. Un de Weertschkoapsföärers stoat an de Kant un kieken so blied ut hör Noadelstriepens, as wenn see elker Dach Winachen hevvt. Dat is joa ok to goaelk, wenner dat Geld, wat de Ünnernäämn schiens joa gannich mehr hevvt, in d’ eegen Taaschke schoaben wurd. De Akschionärsverträder mooten joa irgendwons van lääven. Een poar Trappen deeper lett man sükk nich mehr sehn. Wenn man dor moal tokieken wür – kunn doch verrafftich angoahn, dat de een ov anner de Spargel un Schink bi d’ schkippern up d’ Wannsee in d’ Halsgatt hangen blieven dee. Annerletzt hevvt sük denn doch een poar Funktionäre een Stööt gäven, un wullen de eenfach Minschen verklokfideln, woarüm dat allens so – un wuso nich anners. Mien Frünnd Henning un ikk wulln dat weeten – wi wullen us schlau moaken loaten. To hörn kreegen wi Bla, bla, bla – un Vergrelltheit, wiel de Krüzenmoaker in d’ Land dat goode Doon nich begriepen wull'n. Noa över een Stünn'n Kauelee tikkert mien Frünnd mi an, un sächt heel saacht to mi: Loat us man noa Huus goahn – dat tohörn hier is langwiiliger, as wenn ikk tokiek, wor mien Ölfarf an d’ Müür drööcht.
Footbaal regeert up Stünn'ns de Welt. Schall us tominnst globen moakt worden. Footbaal as Religion.
De Kaarken hevvt een grööne Footdeel un dat Krüüz is rund.
Ikk - mit mien lütten unkünnigen Kopp - meen bit nu, dat Footbaal een Spill is - un Regeern un Globen een eernsthaftigen Soak, de anner Büünen hevvt. Schienboar moot ikk - un villicht ok een büld anner Minschen - ümdenken.
Näämst mennich een Bladdje – un dor is liekers wekker dat is - in de Hand, denn lopen di Worden tomööt - mi kummt dat grääsen an, wenn ikk sowat lääs.
Dor word van plattmoaken schrääven – dorvan, dat man de heele Mannschkupp to'n Frööstükk verteern will - ov de Skalpe will man sükk hoalen. De een ov anner schall sogoar de Gägenpart ut de Büksen scheeten.
Dat flücht een up de eerste Sied tomööt - as wenn d' Afghoanistan, Neujork, Irak, Pakistan, Indien, de Rassenkreech in Afrikoa, de Globenshauereen in dat ingelsche Eierland un aal dat anner blöderk Spillwaark nie nich gääven hett.
Binnen in d' Bladdje steit denn - ganz lütt un ünnern - dat man Kinner keen Speeltüch in d' Hannen gääven schall, wat ok blods so utsücht as Kreechshandwarkstüüch - wiel - dat kunn de Kinner woll to Gewalt anhollen.
Hört de Football ok dorto? Spill un sükk höögen hört tosoamen – van sükk höögen kanns niks in de Gesichten sehn, wenn in dat wiede Rund tweeuntwintich Kerls achter dat Ledder anjoagen.
Man sücht an de Ballträders wo dat Denken anners worden is - de Tieden mit oapen Gesichters un juchhein - wenn irgendwat good lopen wee – de sünd vöörbi.
Antrukken Aarms un Füüsten un bölken as van een Urvee sünd vandoach dat Teeken noa een gelungen Akschon.
Dorbi kieken de Speelers foaken so veerkantich un grimieterk ut, dat man meent, man sücht een Äkschen - Spillwaark över de Vietnamkreech.
Ikk hevv een mallen Mütz up, bi dat Denken, dat de Speelers ok nettegroad so föölt.
Wat so mennicheen van de Ballträders ut sien Halsgatt lett, wenn he nich van Footbaal schnakkt, dat brengt mi dat schüddeln. Un an d' Kant van de Arenoa sitten Mannslüü mit gries Hoar un Noadelstriepenkleedoasch un schüppt de Pinunsen hen un her. Ikk hevv foaken dat Bild - de sitten aal mit'nanner in de Achterstuuv van een dartklassich Spelunke up Sankt Pauli - un sünd an zokken, well dat gröttste Stükk van d' Schwien kricht.
Wenn in disse Kring de Oogen denn grötter sünd as de Buuk, kann dor woll moal Panspien bi rutkoamen - ov een stikkt heel un dall ov - so as de minschenfründliche Leo Kirch dat körtens goahn is. So een word denn oaber nich bediekt un inkuult - nä - de word moi mit Künsten an d' Lääven holln.
Well weet - villicht verschluukt man sükk mörgen joa all sülvst. Bevöör nu de een ov anner deep inoahmt - un mi wat antern will: Ikk weet – güstern Oabend hevvt de nedderlandschen un de russlandschen Speelers us wat anners wiest – un Bern 1954 kummt so nich wäär.
Siebo Harms - de jewersch Börchmester is nich hier in disse Kring – hüm hevvt see verdönnert. Nä, nä – nich dat ji nu denkt, he sitt in d’ Schkapp – he is joa sülvst bi d’ Schandarms – he hett Dennst. Un wo heet dat all sied ole Tieden? Dennst is Dennst un Schlukk is Schlukk – dat willt wi ok so bibehollen. Liekers moot ikk oaber doch noch ähm särgen – in Jewer – so moi as dat Staddje is – Plattdüütsch hett dor man bannich lütt Footen. Sogoar in d' Wääkenblatt is vandoach niks in us Modersproak to finn’n. De, de wi us aal mitnanner üm Plattdüütsch bemööten, deit dat wiers een spierke säär. Wi harn doch tominnst verwacht, de Pennlieker an disse Dach in Wääkenbladd to sehn. Villicht word dat in Tokunft een bäten mehr. Ikk will mi nich vöörstelln, dat man bi d’ Wääkenbladd so denkt, as in Auerk bi d’ Oostfreesenzeitung. Dor kreech ik näämich up mien Froach noa Plattdüütsch in d’ Bladd een denkwürdig Antern: Wir sind eine hochdeutsche Zeitung!
Up de Welt koam'n bün ikk to een Tied, as dat in Düütschland noch man bannich düster wee. Twee Doach vöör Hillichoabend in d'Kreechswinter veerunveertich.
Kaiserschnää bi mien Moder - ikk schier, glatt un oahn Runzeln - man ähm nich so verknüstert as Minschen sünd, wenn see sükk up de normoalen Padd an d' Lucht van de Welt quälen moten.
As wull de leev Gott dat noch besünners rut stell'n, har he mi ok noch laang schwaart Hoar mitgäven.
Dat geböör in een heel düstern Tied ähm vöör Winachen. In een katolsch Krankenhuus mirden in dat evangeelsche Noorddüütschland. In dit Krankenhuus geev dat blossich Ordenssüstern. Disse Nonnen, de man vandoach so geern as schwaart beteekend, de ween domoals - in de striepelige Tied - helle Luchtgestalten.
Witte Engels kann man woll särgen. See hevvt Hillichoabend veerunveertich versöcht, de Süken, de Verwundeten un de Hoapnungslosen in dat groode Elend' bäten Gloven trüch to gäven.
See sünd in de hillige Nacht bi Siren'ngehuul un Fleegeralaarm mit de hollten Krüpp ut de Winachsgeschicht van Schloapstää to Schloapstää trukken. Üm de Minschen een spierke to trösten.
See wullen de Kreech een bäten vergäten moaken.
Um dat Wunner van Winachen een Gesicht to gäven, hevvt see mi in de Krüpp lächt. Ikk schall näämich so blied utkäken hemm'n, dat de meesten een spierke Freud mit noa Winachen rinnoahmen hevvt.
Een lütten Sett loater wee de Höäl van dat duusendjöärich Riek denn to Ennen.
De Minschen mussen ut dat deepe Lokk, in dat see seeten, wäär rutkruupen. Wäär up de Böähn wor aal Minschen tohop läven. Alleen mienVoader - de wull nich mehr krupen.
He wee Lungensük ut d' Kreech koamen - is dor tweeunfüfftich an ovlääft.
So muß us Moder sörgen, kruupen un krabbeln dat wi hoch keemen.
Ikk, as lütten Hüdel, wee överall mit bi. Wenn ikk vandoach dor so bi langskiek - an de Joahren, in de de Tied sinnich so ’n bäten hellerder wur - dennweet ikk, dat mi mennichmoal sowat tofallen is, as de Minschen veerunveertich in dat Bunkerkrankenhuus in Willemshoaben.
Ikk kann an disse Momanken mi besinnen as wenn see güstern weesen.
So wenn wi de heele Dach in Ossfreesland ünnerwäägens ween. Mit Moders oal Rad - see up d' Soadel un ikk in de Körf vörn vöör d' Stüür. Bi Wind un Wäer.
Up de Hentuur noa Oostfreesland foahr Moder över Jewer. Bi Gembler in Moorwarfen wur de eerste Tee un Schlukk ovlävert.
Wat Moder dorför kreech, dat weet ikk nich mehr - oaber wat ik kreech, dat spöör ikk vandoach noch in d' Kusen.
Tweemoal in d' Wääk Boischies - all mörgens een groten Spitztut vull - dat vergätt man sien Läävdach nich mehr.
Överall wor wi in Oostfreesland henkeemen, överall dor wor wi Hollstop mooken - un dat ween een büld Hüüs kann ikk jo särgen – dor full een bäten wat för mi ov.
Man kunn mi dat domoals all ansehn - ikk har van lütt ov an een richtigen nümigen Spekkbuuk. Wat Wunner oaber ok.
Bi Tant Leni in Bernuthsfeld düür dat stopmoaken meist Tied een bäten langer. Äten un Drinken föör us stunn all up d’ Toafel proat wenn wi keemen. Liekers, wat för’n Doachstied dat ok wee.
Unkel Gustoav de sörch dorför, dat ikk ok genooch van de moiste Wurst un de bestige Schinken kreech.
In sein Boantji wee he Schlachter – un wenn he mi seech, denn lüchten sien Oogen.
Tant Leni hett moal sächt: Wenn Gustoav di sücht, denn hööcht he sükk mehr, as wenn he sükk een häntigen Mutt as Schlachtschwien ankikkt.
Dat wee all een heel besünnern Tied - domoals.
Eenzich bi mien Omoa - dor geev dat niks föör mi.
Mien Oma de wee so grannich - de is bi een vullen Spieskoamer verschmacht't. See wull ok nümms bi sükk hemm'naal Minschen de in d' Huus keem'n, de wullen aal hör blossich beklau'n. Dat meen see wüggelk - un see sää dat ok so. Omoa wee de grode Utnoahm.
Wor ik oaber k anners ok henkeem - överall hevvt de Minschen mi wat bäters weeten loaten.
Bi Djuren to’n Bispill - in d’ Bernuthsfelder Hoff – dor stunn för mi all jümmers Brause up Tresen. Well hett as Kind in de Tied denn in een Krooch all Brause krägen? Foaken hett Moder mi ok een poar Stünn'ns bi Müllers, an d' Schossee noa Willmsfeld, loaten. See kunn denn woll oahn mi wat flinker dör d' Moor koamen. För mi wee dat Pleesär.
Ikk kunn rieden un aal dat doon, wor ikk Lüst up har. As Renko sien Patzmann - sotosärgen.
Oal Tant Müller mook mi to d' Teetied jümmers Kaukau - „heisse Schokolade“ sää see vörnähm. Vörnähm wee de Kaukau oaber ok - heel schwaart Pulver, Melk - noch waarm van d' Koo, een büld Melis un boaben up een grooden Schöät Room. Ji köänt jo woll denken, dat mi dat hööcht hett - un hulpen hett dat wiers ok. Dat is vandoach noch good to sehn.
Wenn mi dat hen un wäär dör de Kopp geit, denn denk ikk mennichmoal, dat wee netso, as wenn mi een Engel över d' Haart strullert hett.
Bi Koopmann Juilfs stook mi de Mamsell jedsmoal stiikum Kringels to - för ünnerwäägens. Uphollen to kauen kunn ikk jümmer eers, wenn ikk de aal vertimmert har.
Noa elker Dach in Oostfreesland mussen wi joa oabends wäär noa Huus andoal. Över Tettens, Waddwarden un Hooksiel gung denn de Padd retuur.
Hooksiel muß Moder mitnähm'n wenn see in Oostfreesland höt Tee un Schlukk nich aal intuuscht kräägen har.
Bakker Ulfers up d' Siel de kreech denn dat, wat noch in de Büdels wee - dorför kreech Moder denn Brod in alle Szorten.
Wenn ikk spitzkreech dat Hooksiel vöörut leech, denn har ikk tomoal een richtich heeten Mors - un kunn in mien Körf rein nich mehr stillsitten.
Ji froacht mi noa de Grund? Dat will ikk jo särgen - de Grund, dat wee een Ennen van een waarmen Krintstuut. De Bakker Ulfers - wi weesen man neddegroad in d' Dör van sein Bakkstuv - eenfach ovbrook un mi in d' Füüsten geev.
Dat kunn noch so düster wääsen - un noch so ’n stävigen Wind weihen - in disse Momanken schien för mi de Sünn - un see seet woll mirden in Bakker Ulfers sien Haart.
Joa - dat hett een heel büld Sternstünn'ns för mi as lütted Minschke gääven. Ikk hevv dat - glööv ikk - son een bäten as mien Weirook, Gold un Myrre ankääken, denn veerunveertich to Winachen kunnen de hilligen dree Keunichs joa nich to mi an de Krüpp koamen.
De Sternschnupp - dat hellste Lucht - hevv ikk mirden de füfftiger Joahren sehn. Dat wee mien Tied bi Hein Vieth.
Hein Vieth wee een Melkmann noch van de ole Schlach. Mit Peer un Woagen trukk he van Huus to Huus üm Melk to verdeelen. Ji hevvt dat recht lääst – Verdeelen. De Kooplüü de domoals Melk verhüüren drüssen, de bedreefen joa keen normoal Geschäften as de annern Kooplüü – see stunnen een „Melkverdeelerstää“ vöör. So hoch wur de Melkversörgung domoals van Stoatswägen ankeeken. Een Kolonioalwoarenloaden har he ok bi us an d' Ekk oaber ok noch.
Tja - Hein Vieth dat wee dör Gotts Föögen de Schweegervoader van mien Süster Tilly wurn. Wat wee dat een banniged Glükk för mi.
Moder gung joa noa de „Währungsreförm“nich mehr Hamstern ov schwaarthanneln. Dat wee in achtunveertich van de Dach an as dat de neeän Doalers geev, vöörbi.
See seet nu Dach för Dach in d' Uniförmwaark in Willemshoaben an d' Neimaschin - för de Tommisuldoaten Kleedoasch Militärkledoasch tosoamengüddern. Mien Voader de wee joa all dodblääven - mien Süsters un Broers all aal mitnanner ut dat Huus - so wee ikk denn stilkens alleen an Moders Dischk.
Schlöädelkinner - dor geev dat joa een Hüpen van in de Joahren. Oabers rümstrieken, un nich weeten wat mit de Tied antofangen - dor hett mi de leev Gott för bewoahrt.
Ikk gung, wenn de School to Ennen wee - noa Hein Vieth in sien Klüterloaden to helpen. To doon geev dat dor stilkens wat.
Wat verköfft wur, dat wee joa meist noch Sakkwoar. Well dat nich beläävt hett, de kann sükk dat hoast nich vöörstell'n.
In Tuten tomoaken bün ikk in de Tied Mester in worden - kann vandoach ok nümms mehr up de ole Oart.
In Unnerbarch „mundfaardich“ moaken har ikk ok een gooden Schlach van wäch. Dor muß ikk näämich middachs un oabends elker Dach een lütji Kist van proat stellen.
Wenn Hein Vieth sükk tüschenin gau een näähmen muß, denn bruks he dor nich so laang mit rümtütern.
Unnerbarch schall man joa elker Dach twee drinken - dit twee drinken dat kreegen de Minschen in nde Rekloame tominnst wiesmoakt up de Plakoaten. Dat hett Hein dries up sien eegen Oart utlächt.
Anmaarkt hett man hüm dat nie - blods sien Lääver, de hett dat aal upschräven. As see hör Moat vull har, hett see sükk eenfak dodsteält. Bi eenunzsäßtich is sien Klokk denn stoahn blääven.
Wat he in disse eenunzsäßtich Joahrn up de Erdengrund beschikkt hett, dat is villicht nich aal good wäst - man, wat he an mi Goodes doan hett - dorvöör sitt he nu mit Mors säker in d' Herrgott sien Tuun.
Elker Oabnd muß ikk eers mitääten - eder leet Hein mi nich lopen - un wat dor up d' Disch keem - ikk hevv dat mennichmoal gannich foaten kunnt.
De Minschen, mit de ikk dat in mien lüütji Lääven to doon har, de hevvt sowat wiers nich to sehn kräägen.
Wenn ikk denn noa disse „Völleree“ mit vullen Pans noa Huus hensteuster, denn wee ikk joa ok noch bepakkt van aal Sieden.
Mit allens wat Moder un ikk ton Lääven bruksen. Ikk hevv föör mien Hülpreee in Unkel Hein sein Klüterloaden woll nie een Penning in d' Hand kräägen - oaber de „Naturalien“ de moaken mehr ut, as een Mannsbild domoals verdeent hett.
So hevv ik in mien Kinnerjoahren woll all Sterns to foaten kräägen, de an anner Minschen so vöörbi suust sünd.
Walter un Edith ween up groode Reis – see weesen jüüstemang dorbi, een Droom Lääven to geeven. See harn sükk up een Padd moakt - an de an d’ Ennen Paris stunn.
Dor wullen de beiden up to. Mit hör eegen Koar kunn Walter man net twee Melkbummen an d’ Stroat krüdeln - ov Soaterdachs inkopen vöör de heele Wääk - dat gung ok noch, oaber noa Paris? Bi Paris dor wuß dat lüütji Auto gannich, wo dat schrääven wur. To jo sülvern Hochtied, har de Jung sächt, foahrt ji noa Paris - nä - nich mit jo dübbelmoatigen Breefkast - ji köänt mit mien hunnerdnängziger Diesel reisen. De Schweegerdochter, wat Theo sien Ollsch wee, de wull näämich mit Gewalt een Huus up Röä hemm'n - un so har he sükk in d’ Vöörjoahr een gespannriepen Kraftwoagen köfft. Edith meen denn noch, ov Walter woll mit so’n Gewaltskasten ümgoahn kunn. Oaber dor leep see hoageldornich bi Walter mit up. Ikk un dat Auto nich foahren köänen? Ikk hevv in d’ Kreech de gröttsden Panzers ünner d’ Mors hat - ikk kunn mit een Döschmaschin noa Paris foahren. Nu wuss Edith Bescheed. Ovwoll - mit Döschmaschin in Paris - dat kunn see sükk gannich so recht vöörstellen. Wat schull man dor denn döschken? Henkoamen ween see good noa Paris - Versailles wull Walter hör as eersted wiesen - wiel dorvan ut sien Suldoatentied noch Biller in d’ Kopp fastseeten. Edith seet mit d’ Stadtploan van Paris up d’ Kneen tägen hör Walter.
Wiel see netsogood franzeusch kunn as gröönlandsch - näämich överhaupts nich - ween see all särß moal an de sülvige Schkandarm up de Place de la Concord vöörbikrüdelt.
He de hör bi elker moal vöörbifoahren all as ole Frünnen grööten. So richtich Versailles hevvt see denn ok nich to sehn krägen. Oaber ümtofoahrn sünd wi - dorvan wee Walter steenfast övertüücht. In Paris Autofoahren mook Walter soveel Spoaß - dreehunnerd Kilometers lang hevvt de beiden de eerste Dach noch de Pariser Stroaten ankeeken - ov de ok aal in Örnung weesen. Üm Klokk tein Oabends leegen see mitnanner todmöö in d’ Nüst - soveel Paris an een Dach - bit noa d’ golden Hochtied wee dat föör de Beid genooch.
Annern Dach noa d’ Frööstükk gung dat wäär los. Noa Huus andoal. De Hunnerdnängziger har Walter stuv för d’ Hotel an d’ Stroat ovstäelt. In Paris word Stöötstaang an Stöötstaang parkt - un so har Walter droks to doon dat groode Auto dortüschen wäch to kriigen. Nichmoal een Stünnen hett dat denn düürt, bit dat de beiden losjüükeln kunnen. Wat is all een Stünnen in Paris. Up de Stroat seech dat ut as in Bensersiel in d' Sömmerdach up d’ Hoabenparkplatz - dusende blikkern Kisten un keeneen röör sükk van de Stää. Walter har all krüllern in d’ Aarms van d’ schkalten. Eerst Gaang - tweed Gaang - stop - - eerst Gaang - tweed Gaang - stop. As ikk all sächt hevv - Stöötstaang an Stöötstaang. Mien Gott Walter, sää Edith all een poarmoal - wat foahrt de hier in Paris dicht up. Endlich gung dat wat flinker vöörgels. Du Edith - Walter keek sien Froo van d’ Sied froagend an - häst du in d’ Hotel de Räkning betoahlt? Wuso - säker - ikk hevv doch noch dat Klöätergeld an Franks as Drinkgeld hendoahn. Ikk meen joa man blods - Walter keek all heel füünsch - dor foahrt näämich all de heele Tied een Citrön so dicht achter us an - de verfolcht us all sulaang as wi van d' Hotel wächfohren sünd. Tein Kilometer wieder moakt Walter denn hollstop - dat word hüm to bunt. He sticht ut un will de anner Foahrer torechtstuuken. Doch de is noch flinker ut sien Koar as Walter – faalt vöör hüm up de Knee un bekrüüzicht sükk woll tein moal. Walter hört noch up franzeusch „leev Gott - ikk dank di, dat du mi in Paris lettst.“ Hung de Stöötstaang van sein Citrön doch verrafftich över de Anhängerkupplung van Walters Hunnerdnängziger - un he har de lüütji Oant de heele Tied mitschluurt. Un wat sää Walter dorto? Typisch Franzmannen - nettegroad seecht see een düütsch Auto, denn haangt see sükk ok all achtern an, un loaten sükk oahn Sprit to verbruken dör Paris schluuren.
Twee Doagen lang heet dat blossich up jeden Kanoal un in jeden Sender: Tilo kummt. Noa daartich moal hörn wuß ok de ballhörichste Minsch in d’ Land un an de Küst: Tilo is een düchdigen Stöörm de van de Westenkant ranruusen kummt.
Oal Tant Büschker – wat us Noabersch is – de kunn de Upräägung heel nich verstoahn. Dat dücht mi hoast, sää see noch, as wenn de Minschen dorup wachten dat de Welt ünnergeit. Hochwoater un busigen Wind hevvt wi doch hier bi us jümmers all hat. Moal so un moal anners. Oaber ikk denk – kummt dor noch achteran – de Minschen ween frööer klöker, un hevvt – wenn see dat nich unbedingt mussen – de Stöörm nich dries in d’ Muul kääken. Nu is dat joa aal een bäten anners worden – de Minschen boon allerhands Tüünkroam överall dorhen, wor see weeten, dat Stöörm un Hochwoater sükk dormit vergnöögen köänt. För eenigen hett dat joa oaber ok wat Goods – wor wat in Dutten geit word dat joa ok wäär upboot. Mit Kriech moaken is dat doch hoast dat sülvige.
Noa een bäten verpusten lett see noch wat bidoalfallen: Blods de Helgolänners – sächt see – de Helgolänners, de hevvt nu een Problem.
De Burmester hett sächt, över veerduusend Isenboahnwoagens Sand sünd nödich, üm de Strand wäär so utsehn toloaten as he vöör de Störm wee. Ikk froach mi nu blods, wor see de Gleisen för de Iiserboahn noa Helgoland henlärgen willt.
De Minsch is joa all een besünnerd Deert - wenn he dat, wat he mennichmoal so deit, süvst een lütt Sett loater van achtern bekikt, blivt foaken blossich Koppschüdden un Nichverstoan bi hum trüch.
Oaber so is dat nu moal inricht, un schall ok woll so blieven. So inricht wee dat an een Oabend vöör langer Tied ok bi mien Schwoager - wat mien öllsten Süsters Keerl is. He is van Natur meesttieds een ümgänglichen - ikk säch dat so, wiel - lüütji Hoakens hevvt wi joa woll aal.
Wenn wi us binnerwendigen Karakter moal rejell up d' Toafel lärgen, denn seecht wi dat sülvst. Dat oaber blods so mit an de Kant.
Also - an dissen Dach vöör langer Tied, de denn denkwürdigen Oabend vöörwäch leep, wee all een büld ovgoan wat mien Süster mit anner Oogen seech as hör Keerl.
Dat wee Schietwäärtied - ji mooten weeten, mien Schwoager verdeen sien Gröschkes up d' Boo - un wenner Petrus meen, dat wee Tied för Hoagel, Iis un Rägen, bruksen de Mannslüü nich an d' Waark. Liekers mussen see mörgens up d' Boostää andanzen. Wenn see denn bit vöörmiddachs Klokk elben sükk de Mors breetsäten harn - un in buten wee jümmers noch Schietwäär – denn kunnen see noa Huus andoal.
Wat doon Mannsbiller, de schwangswies in een Boobuud tohoop sitten? Säker nich in d' Nöäs puulen - de een ov anner machs dor woll moal bi kriegen – oaber nä, nä - Schoatspeelen is ansächt. De hollten Dischen hevvt an d' Enn'n van d' Winter foaken Buchten an de Stään, wor jümmers de Koartens hengallern. To so een Schoatspill paast joa nu keen Tee ov Koffji - Beer is dat richtige Gedränks.
Son bietji Lichtflüchtichkeit kunn's bi de meest Mannslüü all marken, wenn de Boas üm elben sää, ji köänt noa Huus hengoan. So ok an dissen Winterdachsmörgen.